دوست نازنینی پرسید: «قبلاً چیزی منتشر نمی‌کردم، ولی این ده روز اخیر هر روز تو سایت و کانالم متنی منتشر کردم، اما هنوز نمی‌دونم نوشته‌هام تو چه سطحی هستن. از بچگی می‌نویسم، ولی نه به‌طور جدی. چه جوری می‌شه فهمید نوشته‌هام رو به پیشرفته؟» این سؤالی است که در ذهن بیشتر نویسندگان نوقلم وجود دارد. آیا کارم رو به پیشرفت است یا دارم درجا می‌زنم؟ در پاسخ به این دوست نکاتی به ذهنم رسید که شاید خواندنش برای شما هم مفید باشد.


مقایسه‌ی یادداشت‌های روزانه

اگر در ابتدای مسیر نوشتن هستید، (منظورم از ابتدای مسیر، دست‌کم دو سال اول است نه چند روز یا چند ماه) مطمئن باشید که خوب نمی‌نویسید، پس اصلاً خودتان را درگیر این موضوع نکنید. روی بیشتر نوشتن تمرکز کنید. هر چقدر بیشتر بنویسید، بهتر است. نخست باید کمیت را افزایش دهید؛ از دل کمیت است که کیفیت بیرون می‌آید. برای رسیدن به این کمیت پیشنهاد من نوشتن یادداشت‌های روزانه است. بکوشید اتفاقاتی که در طول روز برایتان می‌افتد را با جزئیات بنویسید. از ملاقات‌هایتان، گفت‌وگوهایتان، کتاب‌ها و فیلم‌ها در یادداشت‌هایتان بگویید. و از همه مهم‌تر احساسات و افکارتان را شرح دهید. یک نکته‌ی مهم را به خاطر بسپارید: در طول روز مرتب بنویسید. نگذارید همه‌چیز را برای آخر شب که نه حالش را دارید و نه حافظه‌تان یاری خواهد کرد که تمام جزئیات را به یاد بیاورید.


 می‌توانید از نردبان نوشتن و گاه‌شمار روزانه کمک بگیرید تا به شما یادآوری کنند مدام بنویسید. لازم نیست تمام یادداشت‌هایتان را منتشر کنید، چون خیلی از این یادداشت‌ها خصوصی هستند و بسیاری از آن‌ها هم فقط برون‌ریزی ذهنی یا تمرین هستند. توصیه‌ی من همان چیزی است که استاد کلانتری می‌گوید، از دل روزنوشت‌هایتان یادداشتی درباره‌ی چیزی که آن روز آموخته‌اید منتشر کنید. بقیه‌ی یادداشت‌هایتان را در فایل ورد ذخیره کنید و حتماً تاریخ بزنید.


بعد از شش ماه، به یادداشت‌های قدیمی خود مراجعه کنید. آیا حالتان از نوشته‌های قبلی خود به هم می‌خورد؟ بله. درست خواندید. نویسنده‌ای که در مسیر رشد است، قربان‌صدقه‌ی دست‌وپای بلورین نوشته‌های قبلی‌اش نمی‌رود، بلکه با خواندنشان در می‌یابد چه‌قدر بد و خام می‌نوشته و الآن بهتر می‌نویسد. یکی از مهم‌ترین مزیت‌های نوشتن یادداشت روزانه همین بررسی عملکرد نوشتاری است. اگر با مقایسه‌ی نوشته‌های امروزتان با نوشته‌های پیشین درمی‌یابد نسبت به قبل پخته‌تر و روان‌تر قلم می‌زنید، از علائم نگارشی در جای درست خود استفاده می‌کنید، موجزتر می‌نویسید و بهتر منظور خود را منتقل می‌کنید، به شما تبریک می‌گویم؛ شما در مسیر رشد و پیشرفت هستید.


سخت‌گیری در نوشتن

بیشتر کسانی که در آغاز مسیر نوشتن هستند، تصور می‌کنند هرچه بیشتر پیش بروند، نوشتن برایشان راحت‌تر می‌شود، اما این تصور اشتباه است. اتفاقاً در آغاز همه‌ی ما راحت‌تر می‌نویسیم، چون موضوعات زیادی در ذهن داریم؛ از خاطرات و احساساتمان می‌نویسیم و توجهی به کیفیت آنچه می‌نویسیم نداریم. اما هرچه بیشتر پیش می‌رویم، کار سخت‌تر می‌شود. حالا به جمله‌هایمان دقت می‌کنیم. آیا جمله‌ای که نوشتم صحیح است؟ به‌قدر کافی روان است؟ آیا می‌توانم جمله‌ام را طوری بنویسم که زیباتر به نظر برسد؟ آیا فلان کلمه منظورم را به‌خوبی می‌رساند یا باید واژه‌ی دیگری را جایگزین آن کنم؟

نویسنده‌ای که در مسیر پیشرفت است، ممکن است ساعت‌ها برای نوشتن یک جمله یا متن کوتاه، وقت صرف کند؛ در‌حالی‌که همین نویسنده در آغاز کار پشت سر هم جمله‌ها را ردیف می‌کند بدون این‌که به متن خود دقت کند. نکته‌ی دیگری که وجود دارد هم تمام شدن ایده‌ها است. پس از مدتی نویسنده احساس می‌کند همه‌چیز را گفته و دیگر موضوعی ندارد که از آن بنویسد، در نتیجه نوشتن برایش سخت‌تر می‌شود. اما نویسنده‌ای که در مسیر رشد است، تسلیم نمی‌شود. او این دشواری را تحمل می‌‌کند تا خلاقیتش شکوفا شود و به ایده‌های جدید دست یابد. پس اگر نوشتن برایتان سخت شده خوش‌حال باشید، چون نشان می‌دهد شما در حال پیشرفت هستید.


ویراستگی و پاکیزگی متن

یکی از ویژگی‌های افرادی که در نوشتن درجا می‌زنند، شلخته نوشتن و بی‌توجهی به علائم نگارشی است. بعضی‌ از نوقلمان می‌پندارند آنچه مهم است محتواست نه شکل ظاهری متن، اما باید بدانید که این دو از هم جدا نیستند. محال است نویسنده‌‌ای را بیابید که در استفاده از نشانه‌های نگارشی ناتوان باشد، اما متن‌های خواندنی و جذابی بنویسد. شلخته‌نویسی نشان می‌دهد نویسنده دقت نمی‌کند، خوب کتاب نمی‌خواند و درنتیجه نیکو هم نمی‌اندیشد. پس اگر هنوز نمی‌دانید باید در انتهای هر جمله نقطه بگذارید یا بعد از علائم نگارشی فاصله بگذارید نه قبل از آن، و یا نیم‌فاصله‌ها را رعایت نمی‌کنید، مطمئن باشید که خوب نمی‌نویسید.


پیشنهاد من این است که در همان ابتدای کار نکات مهم ویرایشی را بیاموزید. اصلاً کار دشواری نیست. با یک جست‌وجوی ساده در گوگل می‌توانید این اصول را فراگیرید و دقت کنید که در همه‌ی‌ نوشته‌هایتان آن را رعایت کنید؛ چه هنگامی که با قلم و کاغذ آزادنویسی می‌کنید و چه زمانی که تایپ می‌کنید. پیشنهاد من این است که حتا هنگام چت کردن و پیام دادن هم به این نکات دقت کنید تا ملکه‌ی ذهنتان شود و کم‌کم به‌طور ناخودآگاه در نوشته‌هایتان جاری شود.


توجه به بازخوردها

در آغاز مسیر نوشتن اصلاً به فکر بازخورد گرفتن از مخاطبان و استادان نباشید. بکوشید در دورهمی‌ها و دوره‌های مختلف از بازخوردهای عمومی مدرس در جهت بهبود نوشته‌های خود استفاده کنید. از آن دسته افرادی نباشید که تا یک جمله یا دلنوشته‌ی کوتاه می‌نویسند، منتظرند که دیگران به آن‌ها بازخورد بدهند. به قول استاد کلانتری: «این‌گونه متن‌ها ماقبلِ بازخوردند». روی بیشتر نوشتن و انتشار منظم تمرکز کنید، اطمینان داشته باشید در زمان درست بازخورد هم خواهید گرفت.


شاید در ابتدای مسیر نوشتن کسی به نوشته‌های شما توجه نکند، اما اگر در مسیر پیشرفت باشید، به‌تدریج مخاطبانی خواهند آمد و به نوشته‌هایتان بازخورد مثبت خواهند داد. البته به یاد داشته باشید که رشد در مسیر نوشتن کند و حلزون‌وار است. انتظار نداشته باشید در هفته‌ها، ماه‌ها و یا حتا سال‌های اول کارتان از مخاطبان بازخورد بگیرید. این موضوع نباید شما را دلسرد کند. اگر استمرار داشته باشید و سنجیده تمرین کنید، به این مرحله خواهید رسید.


بازخورد تخصصی را باید از اهل فن بگیرید، آن هم نه در آغاز کار. بعد از این‌که توانستید متن‌های پاکیزه و ویراسته‌ای بنویسید که سر و ته دارند، زمان آن است که در دوره‌های مناسب شرکت کنید تا از مدرس کاربلد بازخورد بگیرید. مدرس نکات قوت و ضعف شما را شناسایی می‌کند و به بهبود کارتان کمک می‌کند. بعضی از مدرسان، ممکن است بازخوردهای بدی بدهند و شما را از ادامه‌ی مسیر منصرف کنند، پس در انتخاب دوره و مدرس دقت کنید. البته که باید ظرفیت انتقاد هم داشته باشید. اگر مطمئنید که مدرس دلسوز است، از انتقادهایش ناراحت نشوید. بکوشید تا از توصیه‌ها در جهت بهبود مهارت نویسندگی خود استفاده کنید.


سخن پایانی

در این یادداشت از چهار راهکار نام بردم که می‌تواند کمک کند بفهمید در مسیر پیشرفت هستید یا در نوشتن درجا می‌زنید. امیدوارم که برایتان مفید بوده باشد. اگر در این زمینه نکته‌ای به ذهنتان می‌رسد، خوش‌حال می‌شوم در قسمت دیدگاه‌ها برایم بنویسید.